مشکلاتی که زنان باردار را تهدید می کند

مشکلاتی که زنان باردار و جنین را به دلیل کمبود دریافت اسید های چرب غیر اشباع ضروری در دوران بارداری تهدید می کند شامل: نقص رشد دستگاه عصبی که بیماری صرع و نقص رشد مغز علائم آن از جمله فراموشي‌، خصوصاً در مورد وقايع‌ اخير، رفتار پيش‌بيني‌ناپذير و گاهي‌ خشونت‌ آميز، گيجي‌، از دست‌ دادن‌ علاقه‌ به‌ انجام‌ فعاليت‌هاي‌ طبيعي‌، مشكل‌ در شناسايي‌ موقعيت‌ مكاني‌ يا اشخاص‌، خصوصاً در شب‌، نامناسب‌ بودن‌ بهداشت‌ شخصي‌ و ظاهر،افسردگي‌؛ اختلالات‌ خواب‌،اشكال‌ در قضاوت‌، بي‌اختياري‌ ادرار يا مدفوع‌  برای نوزاد در سنین مختلف و افسردگی دوران بارداری را به همراه دارد.

اما این سوال به وجود می آید که اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری چه هستند و از چه منبع تغذیه ای می توان آن را تهیه کرد؟

اسید های چرب ضروری چربی هایی هستند که در درون بدن ساخته نمی شوند و از طریق غذاها باید دریافت شوند دو دسته اسید چرب ضروری در بدن وجود دارد .
دسته اول امگا 3 و دسته دوم امگا 6 نام دارند . این اسید های چرب برای عملکرد فیزیولوژیکی بدن ، حمل و نقل اکسیژن ذخیره انرژی ، عملکرد درست قشای سلولی ، التهابات و تکثیر سلولی ضرورت دارند .این اسیدهای چرب برای رشد نرمال تکامل اندام های بدن به ویژه مغز و چشم ضروری است.
منابع غنی تامین کننده این اسید های چرب عمدتا دو دسته هستند . دسته اول غذاهای دریایی و دسته دوم دانه های روغنی و روغن های گیاهی هستند. اما ماهی و سایر غذاهای دریایی، اولین و بیشترین منبع اسید های چرب  چند غیر اشباع  با زنجیره بلند (PUFA-W3) می باشند.

سوالاتی از زنان باردار:

آیا در مورد انواع ماهیانی که در دوره بارداری  کمترسالم و ایمن هستند شنیده اید؟
چرا این نوع ماهیان کمتر ایمن هستند؟
در مورد اثرات ماهی بر سلامتی  چه شنیده اید؟
این اطلاعات را از کجا بدست آورده اید؟ آیا به آن منبع اعتماد دارید؟
 

دلیل مصرف کم ماهی در زنان باردار چیست؟

در میان زنان باردار که   گاهاً  ماهی مصرف می کردند، بیشتر فقط می دانستند که  ماهی ممکن است حاوی جیوه، نوروکسین باشند  و بیشتر توصیه هایی که دریافت می کردند در جهت  محدود کردن یا اجتناب از مصرف ماهی بود در حالی که   تعداد کمی می دانستند که  ماهی جذب دیکوزاهگزانوییک اسید (DHA ) را در آنها  افزایش می دهد  هیچکدام از آنها گزارش نکرده اند. تقریبا هیچ کدام از زنان بارداراطلاعاتی در خصوص  اینکه مصرف کدام ماهی در دوران بارداری ایمن تر است دریافت نکردند ومتاسفانه تمام توصیه ها در جهت محدود کردن مصرف ماهی در دوران بارداری بود .بسیاری از زنان از نبود منبع اطلاعاتی خوب در خصوص مصرف ماهی در دوران بارداری گلایه داشتند.
مطالعات متعدد در مورد  عوامل تاثیر گذار بر مصرف ماهی در زنان  در دوران بارداری گزارش ارائه داده اند.
 

یافته های متضاد، دوراهی و راهکار:

این یافته های متضاد  زنان باردار را در مصرف ماهی دودل و نگران می کند چرا که از طرفی یافته ها نشان می دهد مصرف ماهی برای جنین در حال رشد بی خطر و سالم است و از سوی دیگرهمزمان احتمال وجود برخی ترکیبات را به طور بالقوه سمی است ذکر می کنند و این موارد عدم اطمینان قابل توجهی را در مورد مصرف ماهی مناسب و مشاوره درست در این خصوص برای زنان باردار ایجاد کرده است. با توجه به این تضادها محققین مختلف از جمله Bloomingdale و همکاران (2010) تحقیقی در خصوص نحوه درست مصرف ماهی در دوران بارداری انجام دادند و نتایج آن به زنان باردار بسیارکمک می کند.
 

کدام دسته از زنان بیشتر ماهی مصرف می کنند؟

مطالعات نشان داده است که زنان مسن تر،  زنانی با تحصیلات عالیتری ، درآمد بالاتر و یا زنان ساکن در مناطق ساحلی ماهی بیشتری مصرف می کنند.
Troxell و  همکاران مطالعه ای را ویژه برای زنان، نوزادان و کودکان طراحی کردند،  آنها برای افزایش مصرف DHA  در دوران  بارداری مصرف ماهی قزل آلا، ساردین، تن و تخم مرغ غنی شده با DHA را ترویج کردند. این مطالعات نشان داد که بیشترین انگیزه برای مصرف ماهی در زنانبه دلیل  منفعت برای نوزاد آنها بود.
 

در دوران بارداری از چه ماهیانی مصرف کنیم؟

قزل آلا، سالمون ، میگو، شگ ماهیان مانند ساردین و کیلکا، تن ماهیان کوچک از جمله ماهیانی است که مصرف آن برای زنان باردار واجب است. دریافت میزان کافی اسید های چرب ضروری در دوران بارداری با عنوان ذخیره در بدن کودک باقی می ماند و تضمین کننده ی رشد کودک در سال اول و چند سال آینده است. میزان کافی امگا 3 برای رشد کامل جنینی به ویژه برای رشد مغز و چشم ها ضرورت دارد.
 

از مصرف چه ماهیانی در بارداری باید اجتناب کرد؟

.آلودگی جیوه و فلزات سنگین یکی از نگرانیهای زنان باردار در دوران بارداری است. جیوه در ماهیانی با اندازه بزرگ تجمع می یابندو در داخل بدن تبدیل به متیل جیوه می شود که یک ماده سمی است به همین دلیل از مصرف ماهیان شکارچی بزرگ مانند کوسه ، شیر، قباد، شمشیر ماهی و ماکرل اجتناب نمایید.

حداقل مصرف ماهی برای زنان باردار چه میزان در هر هفته است؟

یک زن باردار باید بین 270 تا 330 گرم ماهی در هر هفته مصرف نماید.مصرف دو بار در هفته ماهی به میزا ن 340گرم ضمن اینکه اسیدهای چرب ضروری مانند EPA  و DHA را تامین می کند از لحاظ آلودگی با فلزات سنگین و آلاینده ها هیچ گونه خطری برای جنین ندارد.
در چندین سال گذشته متخصصین مربوطه دستورالعمل هایی برای دریافت DHA در طی دوران باداری منتشر کرده اند. اما در تحقیقی که در آمریکا انجام شده نشان داده شده که متاسفانه کمتر از یک چهارم زنان باردار ، میزان مورد نیاز  DHA برای رشد کودک و سلامت مادر را دریافت می کنند.
نویسنده: دکتر ساحل سلطان کریمی
 

 منابع :

- کتابچه راهنمای بیمارهای اعصاب روان؛ (1390). دانشگاه علوم پزشکی و خدمات خراسان رضوی
[2] -تومور مغزی؛ (1385)؛ شبکه بهداشت و درمان قوچان؛ دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
[3] -بیماری آلزایمر ، دانشنامه رشد
[4] - سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه
 
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3131842/
 
http://americanpregnancy.org/pregnancy-health/mercury-levels-in-fish/
Troxell H, Anderson J, Auld G, et al. Omega-3 for baby and me: material development for a WIC intervention to increase DHA intake during pregnancy. Matern Child Health J 2005;9:189–97.
Arienne Bloomingdale, Lauren B Guthrie, Sarah Price, Robert O Wright, Deborah Platek, Jess Haines, and Emily Oken. A qualitative study of fish consumption during pregnancy. Am J Clin Nutr 2010;92:1234–40. Printed in USA.
Olsen SO, Scholderer J, Brunso K, Verbeke W. Exploring the relationship between convenience and fish consumption: a cross-cultural study. Appetite 2007;49:84–91. 15.
Verbeke W, Vackier I. Individual determinants of fish consumption: application of the theory of planned behaviour. Appetite 2005;44:67–82.